„Polscy naukowcy mogą zmieniać rzeczywistość światowej nauki, a nawet podważać swoimi odkryciami wielkie teorie. Udowodnili to niedawno dwaj doktoranci dopisując brakujące karty teorii ewolucji – podkreśla minister nauki, prof. Barbara Kudrycka. – Ta reforma ułatwi polskim naukowcom sięganie po sukcesy w wymiarze nauki europejskiej i światowej”.
Reforma wzmocni projakościowy system finansowania nauki – niezależny Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych według transparentnych zasad będzie oceniać pracę wszystkich instytutów badawczych, a te odnoszące największe sukcesy będą mogły liczyć na największe finansowe wsparcie państwa.
W efekcie reformy powstanie też niezależne od polityków Narodowe Centrum Nauki, w którym o rozdziale publicznych środków na badania podstawowe zdecydują wybitni uczeni. Natomiast istniejące już Narodowe Centrum Badań i Rozwoju odpowiadać będzie za kreowanie strategicznego dla rozwoju Polski programu badań. Jego zadaniem będzie też włączanie podmiotów gospodarczych we współpracę z sektorem nauki (przedsiębiorcy będą mogli m.in. ubiegać się o granty badawcze w ogłaszanych konkursach bez dotychczasowej bariery dostępu, czyli 400 tys. euro przeznaczonych na badania i rozwój).
Na specjalne wsparcie będą mogli liczyć młodzi badacze. Narodowe Centrum Nauki przeznaczać będzie minimum 20 proc. swoich środków na badania prowadzone przez początkujących naukowców. Reforma ułatwi im więc start do krajowych i międzynarodowych karier, także dzięki upowszechnieniu kontraktowego zatrudniania oraz konkursów na stanowiska w nauce.
Jak podkreślają przedstawiciele MNiSW, ważnym zadaniem reformy będzie również odbudowa i wzmocnienie etosu polskiej nauki. Pakiet zmian w tym zakresie przewiduje m.in. zakaz podległości służbowej osób spokrewnionych i spowinowaconych we wszystkich instytucjach. Pozwoli to budowanie karier wyłącznie w oparciu o naukowe sukcesy i skuteczną walkę z nepotyzmem. Nowe prawo wzmocni też walkę z plagiatami i nieuczciwością naukową. Przy Polskiej Akademii Nauk powstanie Komisja ds. Etyki w Nauce.
W ślad za pakietem ustaw naukowych do Sejmu, po przyjęciu przez Radę Ministrów, trafi wkrótce pakiet projektów nowelizujących prawo o szkolnictwie wyższym. Obecny rząd podjął się bowiem pierwszej od 1989 roku niemal jednoczesnej, kompleksowej i spójnej reformy dwóch powiązanych ze sobą sektorów: nauki i szkolnictwa wyższego. „To – zdaniem resortu – historyczna szansa, by wreszcie w pełni zintegrować oba obszary”.
Reforma nauki najprawdopodobniej wejdzie w życie w nowym roku akademickim 2010/11.
Autor: PAP – Nauka w Polsce