W minionym tygodniu przy III Liceum Ogólnokształcącym im. prof. T. Kotarbińskiego w Zielonej Górze w trakcie prac budowlanych natknięto się na niewybuch z czasów II wojny światowej. Co właściwie wykopano?
Był to pocisk od niemieckiego działa przeciwpancernego wz. 38 (Panzerabwehrkanone 38) popularnie zwanego PAK 38! Działo zostało opracowane do niszczenia pojazdów opancerzonych, a jego pierwsze bojowe wykorzystanie nastąpiło w Grecji i Egipcie w 1941 r.
Jednak skąd taki pocisk znalazł się w naszym mieście, skoro nie było tu ciężkich walk?
Grünberg według niemieckich planów obronnych był zaszeregowany jako tzw. silny punkt oporu (Ortsstutzpunkte). Zadaniem było usilne bronienie miejscowości.
Grünberg został przystosowany do obrony, a wokół miasta rozbudowano pierścień polowych umocnień wraz z betonowymi zaporami przeciwczołgowymi. Niewiele wiemy o systemie obronnym miasta, jednak w pobliżu miejsca odnalezienia pocisku znajdowała się kiedyś trasa kolejki zielonogórsko-szprotawskiej, która w latach 1939-1945 została przystosowana do potrzeb wojskowych.
Pewne jest także, że 14.02.1945 r. do Grünbergu, od strony Nowej Soli, zbliżała się 253. Dywizja Strzelecka (253-я стрелковая дивизия) 21. Korpusu Strzeleckiego Armii Czerwonej (21-й стрелковый корпус).
Około godz.13:00 miał rozpocząć się ostrzał artyleryjski ze wzgórz koło Lawaldau (Racula).
W kierunku miasta wyruszyły pododdziały zwiadu, które także zaczęły pojawiać się od strony Freystädter Chausse (ul.Kożuchowskiej). Wiemy także, że w okolicach dzisiejszej ul. Botanicznej poległo trzech żołnierzy Armii Czerwonej.
Być może pocisk jest zgubą militarnego transportu kolejowego lub miał służyć Sprengkommando (saperom) do niszczenia urządzeń kolejowych? Może był to niewybuch jednego ze “zdobycznych” radzieckich dział ostrzeliwujących miasto lub pozostałość po dziale broniącym miasta od strony ul. Kożuchowskiej? Może znalazł się tam przez czysty przypadek? Niestety tego się możemy już nie dowiedzieć.
Tekst i materiał ikonograficzny:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry.
