Na byłych fabrycznych terenach „Zastalu” zlokalizowane są dziś różnego rodzaju firmy, które niewiele mają wspólnego z produkcją mostów lub wagonów. Znajduje się tam jednak kilka historycznie ważnych budynków. Zalicza się do nich m.in. zabytkowa willa twórcy zakładów – Georga Beuchelta.
Fabryka Budowy Mostów i Konstrukcji Żelaznych Beuchelt i Spółka (Fabrik für Brückenbau und Eisenkonstruktionen Beuchelt & Co.), bo tak nazywał się powojenny „Zastal”, powstała w 1876 r. Początkowo jej właściciele – Georg Beuchelt i Albert Ribbeck – na samym początku tworzenia się firmy, mieszkali w wynajmowanym domu znajdującym się na terenie fabryki, w którym funkcjonowało też zakładowe biuro. W 1878 r. Ribbeck ożenił się i wyprowadził. Wówczas Beuchelt zamieszkał sam, stając się także jedynym właścicielem fabryki.
Zakład prężnie się rozwijał i Beuchelt postanowił wybudować dla siebie dom, który był bezpośrednio na terenie jego firmy. Nie zachowała się dokumentacja budowlana ani projektowa tego budynku, jednak z posiadanych rycin, dokumentów, jak i kroniki firmowej, wiemy, że willa została zbudowana w 1882 r. Budynek usytuowano około 100 m od hali fabrycznej i 50 m od kotłowni. Była to dwukondygnacyjna, boniowana w przyziemiu budowla. Parter charakteryzowały półokrągłe smukłe okna oraz dwa skrzydła boczne po środku których znajdowało się wejście do willi. Na uwagę zasługuje także wykusz znajdujący się na lewej ścianie patrząc od wejścia. Pod gzymsem umieszczono kilka owalnych okienek (zwanych bawolim okiem), które początkowo były przyozdobione elementami roślinnymi. Budynek stał pośrodku okazałego ogrodu otoczonego drzewami. Na piętrze znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, a dolna część była przeznaczona wyłącznie na biuro.
W związku z faktem, że Beuchelt nie był żonaty, dom był prowadzony przez jego siostrę Liddy Beuchelt, która wraz ze swoją chrześnicą Marthą Beuchelt w nim zamieszkiwały. Pomimo, iż budynek był dość okazały, to początkowo…. nie posiadał podłączenia wodociągowego, a bieżącą wodę doprowadzono dopiero w 1895 r., kiedy to doszła do skutku rozbudowa miejskiej sieci wodociągowej.
Kiedy Beuchelt pod koniec października 1882 r., wprowadził się do nowo wybudowanej willi, odbyło się w niej huczne i uroczyste przyjęcie z tej okazji. Udział w tej uroczystości wzięli m. in. rodzina właściciela tj. bratanica Martha Beuchelt, siostra Liddy Beuchelt, bracia Konstanz Beuchelt z Chemnitz, Oskar Beuchelt z Zwickau oraz kilka „zaprzyjaźnionych rodzin zielonogórskich”.
Kiedy Georg Beuchelt w 1917 r. zmarł, cała firma, a wraz z nią willa przeszła w ręce Liddy Beuchelt. Mieszkali w niej m. in. dyrektorzy naczelni zakładów.
Pod koniec lat 40. XX wieku w willi na parterze znajdowała się przyzakładowa przychodnia lekarska, a na piętrze działał żłobek dla dzieci pracowników fabryki. Przychodnia posiadała specjalistyczne gabinety lekarskie m. in. zabiegowy, laboratorium, dentystę. Na początku lat 90. XX wieku budynek był siedzibą Związków Zawodowych oraz Zakładu Usług Informatycznych. Dziś jest własnością prywatną i jest… pustostanem.
Za zdjęcia z zasobów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze serdecznie dziękuję dr Izabeli Korniluk.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
