W centrum dzisiejszej Zielonej Góry przy pl. Bohaterów znajduje się Ewangelicki Kościół Jezusowy. Była to pierwsza świątynia wybudowana w mieście w XX w. Jest to także jedyny kościół, na którym możemy zobaczyć ślady II wojny światowej! Poznajcie historię tej wyjątkowej świątyni!
W 1817 r. w Królestwie Prus z inicjatywy Fryderyka Wilhelma III nastąpiło odgórne połączenie kościołów luterańskiego i kalwińskiego w jeden tzw. kościół krajowy. Nie podobało to się części luteran, którzy w dalszym ciągu odprawiali swoje nabożeństwa według dawnych obrządków. Prześladowania staroluteran zakończono w 1845 r. W 1866 r. wybudowano kaplicę (dziś kościół polskokatolicki pw. Najświętszej Maryi Królowej Polski przy ul. dra Pieniężnego), gdzie grünberscy staroluteranie spotykali się na nabożeństwach. Jednakże ze względu na zły stan techniczny oraz wzrost liczby wiernych kaplica bardzo szybko przestała spełniać swoje funkcje.
Podjęto wówczas działania mające na celu wybudowanie nowej świątyni. 14.07.1909 r. wykupiono parcelę należącą mistrza murarskiego Carla Mühle zlokalizowaną przy zbiegu Moltkestrasse (dziś ul. K. Wielkiego) i Kaiser Wilhelm Platz (obecnie plac Bohaterów). W dniu 22 .08.1909 r., po uzyskaniu wszelkich niezbędnych pozwoleń, położono kamień węgielny pod nową świątynię. Wykonanie kościoła zlecono architektowi E. Schulzemu, który wykonał kilka, bardzo szczegółowych planów budowlanych, które zachowały się w zbiorach prywatnych do dzisiaj!
Budowla została wzniesiona w konstrukcji murowanej na planie prostokąta. Wyodrębniono jednak trójboczne prezbiterium od zachodu oraz kruchty od wschodu. Nad kościołem zaprojektowano wieżę mającą wysokość 33,5 m, która została zwieńczona cebulastym hełmem z krzyżem o wadze 2660 kg. Na wieży miał znaleźć się zegar.
Ze względu na niezbędną konieczność skierowania fasady ku placowi, kościół nie jest orientowany, lecz leży na osi północny-wschód, północny-zachód! Jego fasada została podkreślona zamkniętym odcinkowo szczytem ze spływami. Główne wejście do świątyni od strony placu wiodło przez przedsionek. Jak wynika z projektu wykonanego 08.08.1909 r. nad wejściem do kościoła pierwotnie miał znajdować się napis EV. LUTH. KIRCHE, jednakże zamiast niego umieszczono szeroki pas z mozaiką przedstawiającą głowę Chrystusa, która miała być bezpośrednim nawiązaniem do nazwy kościoła – Kościół Chrystusowy. Jest to jedyna taka mozaika na terenie miasta!
Budowa kościoła trwała dwa lata, a jego poświęcenie odbyło się 11.06.1911 r. Był to pierwszy, wybudowany od 1784 r., kościół na terenie miasta. Cała inwestycja kosztowała 60 tysięcy marek i głównie były to składki wiernych. Świątynia została bogato wyposażona, jednak nie wystarczyło środków na nowe dzwony oraz organy. Te przeniesiono ze starej kaplicy, a dzwony na wieży umieszczono dopiero 20.06.1936 r.
Jeden z nich wykonany został u wrocławskiego ludwisarza A. Geittnera, a drugi sprezentowany z parafii staroluterańskiej z Czerwieńska. W 1943 r. dzwon ten został zarekwirowany przez wojsko i do dziś nie powrócił do parafii. Pozostało po nim tylko serce. Ogromnym rarytasem na skalę miasta i ciekawostką jest żeliwny, bogato zdobiony piec, ze stylizowaną kobiecą głową, który podczas zimnych dni potrafi ogrzać cały kościół – używany jest do dzisiaj!!
Świątynia nie ucierpiała w trakcie II wojny światowej, a jedyne ślady wojny widać na tarczach zegarowych, gdzie do dziś można zauważyć przestrzeliny po kulach z 1945 r. (najprawdopodobniej jest to efekt „zabawy” radzieckich żołnierzy).
Po wojnie, ze względu na brak wiernych, kościół został przejęty przez parafię św. Jadwigi i przystosowany do obrządku katolickiego. Zamalowano niemieckie napisy, przebudowano ołtarz, sprowadzono konfesjonał oraz wykonano ławki do Komunii Świętej. 1.09.1946 r. kościół został poświęcony świętemu Józefowi i pełnił funkcję kaplicy ślubów oraz… magazynu.
Dnia 13.10.1948 r. powołano w mieście parafię ewangelicką, jednak dopiero pod koniec maja 1950 r. kościół został przekazany ewangelikom, którzy swoje pierwsze nabożeństwo odprawili 29 czerwca. Odnowiono witraże, wyremontowano wieżę oraz dachy oraz wybudowano nową plebanią, gdyż starą ze względu na stan należało rozebrać. W 1977 r. w kościele pojawiła się chrzcielnica, a dwa lata później uruchomiono ponownie zegar na wieży. Kościół służy luteranom do dziś.
Za pomoc w wykonaniu zdjęć serdecznie dziękuję przesympatycznym parafianom, którzy udostępnili mi świątynię!
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
