Zielona Góra posiada bardzo dużo zabytków. Po włączeniu gminy, w granicach miasta znalazło się także sporo pałaców i dworów. Przetrwały one zawieruchę wojenną w różnym stanie. Jedne zostały odnowione i są teraz miejskimi perłami. Inne zostały zaniedbane i zniszczone, jak dawny dwór w zielonogórskim Jeleniowie.
Jeleniów (niem. Droseheydau) od końca XVII wieku był w posiadaniu rodziny o nazwisku…von Grünberg To właśnie oni w XVIII wieku zbudowali w Jeleniowie swoją siedzibę szlachecką – okazały dwór wraz z zabudowaniami gospodarczymi oraz stajniami.
Nie była to jednak zwyczajna siedziba szlachecka jakie budowano w tamtym okresie na tych ziemiach. Dwór von Grünbergów był piętrowy i wzniesiony w konstrukcji szachulcowo-murowanej. Wybudowano go na planie prostokąta z dachem czterospadowym z tzw. “dymnikami”, czyli małymi okienkami mającymi za zadanie odprowadzanie dymu, bo w dworze nie było kominów!
Dwór gruntownie został przebudowany na początku XIX wieku. Wówczas poszerzono go o dobudówki oraz w całości otynkowano. Na dachu dymniki zostały zamienione w wole oczy, gdyż wybudowano kominy. Dodatkowo przed wejściem ożywiono elewacje dobudowując portyk na ośmiu kolumnach. Następni właściciele Jeleniowa założyli także otaczający dwór ze wszystkich stron park. Dwór przetrwał w nienaruszonym stanie obie wojny. Po zakończeniu II wojny został zasiedlony lokatorami, a później przeznaczony na siedzibę PGR-u. W tym czasie nie był remontowany i popadał w ruinę. Został doprowadzony do takiego stanu, że w latach 70. XX wieku nic w nim nie nadawało się do użytkowania i zaczął się zawalać. Ze względów bezpieczeństwa został zburzony…
Dziś po dawnym założeniu dworskim nie ma praktycznie śladu. Jedynymi pozostałościami po nim jest zarastający i dziczejący z roku na rok coraz bardziej dawny park, resztki gruzów oraz fragment ceglanego muru. O tym jak wyglądał dwór możemy się przekonań oglądając przedwojenne pocztówki. Tylko serce pęka, że przez zaniedbania straciliśmy zabytek, który mógłby z pewnością stać się ogromną atrakcją turystyczną.
Źródła:
-opracowania własne;
-mapy ze zbiorów Geographisches Institut – Kartensammlung, Humboldt-Universität zu Berlin
-K. Garbacz, “Zielona Góra. Spacer z Przeszłością”, Zielona Góra 2017.
-zamkilubuskie . pl
#NieznanaZielonaGóra #MiastoZG #ZielonaGóra #Grunberg #Schlesien #DawnaZielonaGóra
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
