„Grünberger Wochenblatt” – największe czasopismo przedwojennego miasta swoje początki miało w I poł. XIX w. Bardzo szybko się rozwijało, zwiększając swój nakład i dostosowując swoje treści do aktualnej sytuacji. Pozostałością po ogromnej redakcji i drukarni jest budynek przy dzisiejszym placu Pocztowym.
Początki gazety związane są z Ludwigiem Kriegiem, drukarzem wykształconym we Wrocławiu. Za jego kadencji wydrukowano pierwszy numer, który ujrzał światło dzienne 2 lipca 1825 roku.
W 1838 roku historia zielonogórskiej gazety powiązana jest z Wilhelmem Levysohnem, który najpierw się w niej zatrudnił, a następnie w 1842 roku, wykupił drukarnię, księgarnię i przejął cały tytuł prasowy na własność. Dopiero w styczniu 1857 przeniósł się na dzisiejszy plac Pocztowy skupiając wszystko w jednym miejscu, gdzie zajął budynek dawnego zajazdu „Pod Trzema Wzgórzami. Nie omieszkał o tym wspomnieć w gazecie (wydanie z 5 stycznia 1857 roku) informując, że pod nowym adresem dostępne są m. in. „podręczniki szkolne wprowadzone w tutejszych szkołach”, „gustowne notatniki” oraz „wszelakiego sortu kalendarze”. Gazeta stając się jedną z najbardziej opiniujących w mieście ciągle zwiększała swój nakład.
Na początku XX wieku dawny zajazd został wyburzony, a w jego miejscu wzniesiono istniejący do dzisiaj budynek zwany przez zielonogórzan „Ermitażem”. Redakcja przeniosła się do sąsiedniej niewielkiej kamienicy, gdzie kontynuowała swoją działalność. Nakład gazety oraz rejon kolportażu w dalszym ciągu się zwiększał i w 1914 roku zaczął sięgać blisko 10000 sztuk w 1914 roku. Dawna drukarnia stawała się niewydolna i przestarzała.
Wydawnictwo Levysohna postanowiło ten stan zdecydowanie odmienić. Dawny budynek drukarni wraz z sąsiednią kamienica został wyburzony. W 1930 roku prace projektowe zostały zlecone Richardowi Kintzelowi, który zaprojektował od nowa budynek redakcji oraz drukarnię. Tak jak poprzednio wszystko miało być skupione w jednym miejscu. Wszystko zostało zaprojektowane w stylu modernizmu. Siedziba redakcji miała posiadać cztery piętra z kwadratową otwartą klatką schodową wewnątrz. Przy wejściu miały znaleźć się szkliwione płyty ozdobne, na których miała znaleźć się nazwa firmy. W szczycie miał mienić się wielki napis „Grünberger Wochenblatt”. Projekt ten nie został jednak zatwierdzony, gdyż policja budowlana zakwestionowała ostatnie piętro, stwierdzając, że budynek będzie zbyt wysoki.
Poprawki zostały naniesione, co spotkało się z aprobatą organu budowlanego. Tuż obok miała znajdować się drukarnia. Sporej wielkości trzypiętrowy budynek został doskonale rozplanowany i umieszczono tam wszystkie niezbędne pomieszczenia do szybkiego druku i wydawania gazet do kolportażu. Wydawnictwo zostało wyposażone w najnowocześniejsze maszyny drukarskie na Dolnym Śląsku, nową zecernię pomieszczenia dla redaktorów.
Wydawnictwo nie nacieszyło się zbyt długo nowymi budynkami … Kiedy przyszedł 1935 rok mienie żydowskie (Levysohn i jego spadkobiercy byli Żydami) zostało przejęte przez narodowych socjalistów. Firmę przekształcono w Grünberger Verlagsdruckerei AG i umieszczano podtytuł „Oficjalny biuletyn informacyjny NSDAP”. „Grünberger Wochnenblatt” w dalszym ciągu drukowano. Ostatnie numery zachowane w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Zielonej Górze zanikają w czerwcu 1944 roku.
Po zakończeniu II wojny drukarnia nie będąc zniszczona oraz do końca rozgrabiona wznowiła prace, jako „Państwowe Zakłady Graficzne w Zielonejgórze”. Dzisiaj tylko budynek dawnej redakcji jest zagospodarowany, drukarnia jest pustostanem, który chciano kiedyś ożywić. Nie udało się, a o dawnej świetności budynku przypomina tablica pamiątkowa na jednej ze ścian.
Źródła:
-opracowania i zbiory własne;
-archiwalne numery „Grünberger Wochenblatt”;
-G. Biszczanik, „“Grünberger Wochenblatt” aktualny… do dziś!”, [w:] wZielonej.pl;
-G. Biszczanik, „Nieznane zdjęcia i historia drukarni” [w:] wZielonej.pl;
-„Historia Zielonej Góry. Dzieje miasta w XIX i XX wieku”, Tom II, pod red. W. Strzyżewski, Zielona Góra 2012;
-zbiory Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. K. Norwida w Zielonej Górze.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
