Maj z zasady jest ciepłym miesiącem, który budzi do życia wiele owadów oraz roślin. Robi się kolorowo i pachnąco. Właśnie w maju zaczyna kwitnąć w Zielonej Górze i okolicach wyjątkowa roślina, która w przedwojennym mieście wykorzystywana była do robienia fantastycznego miejskiego trunku – napoju majowego!
Zielona Góra położona pośród wzgórz ma wielką zaletę. Rosną u nas rośliny, które niekoniecznie można spotkać w innych rejonach naszego regionu. Właśnie taką roślina jest marzanka wonna zwana także przytulią. Niewielka zielona roślina szczególnie ładnie wygląda w okresie maja, kiedy właśnie kwitnie. Tworzy wówczas w zacienionych miejscach zielone kobierce z drobnymi białymi kwiatami! Łatwo ją rozpoznać, bo ma charakterystyczne liście, a także pachnie świeżo skoszonym sianem, kurkumą oraz… bzem. Spotkać ją można m. in. na Wzgórzach Piastowskich.
To właśnie ta wyjątkowość marzanki sprawiała, że była idealną rośliną do tworzenia wyjątkowych napojów alkoholowych i została zauważona na całym Śląsku, jako doskonały dodatek. Zielona Góra znana była i jest z winiarstwa, (choć oczywiście nie samym winiarstwem żyje). Smak wina można zmieniać i tworzyć na jego bazie różnego rodzaju poncze i nalewki – są od tego w naszym mieście specjaliści.
W dawnym mieście przy użyciu wina i marzanki wonnej zaczęto robić popularny wtenczas napój majowy, zwany Maitrank. Połączenie składników powodowało, że napój ten stawał się wyjątkowy do codziennego picia, oczywiście przez dorosłych, oraz podawany w wielu miejskich restauracjach. Można było go kupić praktycznie we wszystkich sklepach lub na bazie specjalnych esencji wykonać go samodzielnie w domu bez najmniejszych problemów. Napój majowy był tak popularny w całych ówczesnych Niemczech, a więc także i przedwojennym mieście, że tworzono o nim specjalne pieśni i utwory, jak choćby ta stworzona przez Johann Carl Gottfried Loewe, pt. „Przy napoju majowym”.
Jednak jak go zrobić i czy warto? Można wykorzystać wino wytrawne i dodać cukier lub zastosować wino półsłodkie (moim zdaniem najlepsza jest, tzw. „Maryjka”, czyli Liebfraumilch). Jak już mamy wino, to musimy dodać do niego mocno gazowanej wody, garść marzanny, liście mięty. Do napoju można dodać kawałki brzoskwiń, pomarańczy, truskawek, a nawet ananasy. Następnie wszystko przykryć i wstawić do lodówki, na minimum dwie godziny, aby wszystko dobrze się „zagryzło”. Po tym czasie wyjmujemy marzankę i dokładnie mieszamy. Dodać lód i napitek gotowy!
Napój majowy do dzisiaj jest jednym najpopularniejszych napitków w krajach niemieckojęzycznych, a marzanką wonną barwi się wiele innych alkoholi, które po dłuższym macerowaniu mają dość ciekawą zieloną barwę. W Zielonej Górze napój majowy jest zupełnie zapomniany i niespotykany. Żaden miejski lokal go nie serwuje, a miejscowi i okoliczni winiarze w ogóle go nie produkują. Szkoda, bo to właśnie jest TYPOWY NAPÓJ ZIELONOGÓRSKI na bazie wina.
Wiele osób jest zaskoczonych smakiem oraz zapachem tego jakże popularnego przedwojennego miejskiego napitku. Teraz możecie poczuć przedwojenne smaki i zrobić „maitrank” w domowych warunkach. Na zdrowie!
Źródła:
-zbiory i opracowania własne;
-G. Biszczanik, „Zielona Góra od kuchni. Restauracje przedwojennego miasta”, Zielona Góra 2003;
-H. Davidis, „Praktisches Kochbuch für die gewöhnliche und Feinere Küche”, Bielefeld-Leipzig 1885;
-wspomnienia Waltraud Siegfrid Witkiewicz – w moich zbiorach;
-Zbiory Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, regionalista, znawca dziejów Zielonej Góry
