Był to pierwszy tego typu zabieg w Polsce i w Europie Środkowej. Do napromienienia trudno zlokalizowanych nowotworów gałki ocznej użyto precyzyjnie uformowanej wiązki protonów przyspieszonych w skonstruowanym w IFJ PAN cyklotronie izochronicznym AIC 144.
Zabieg radioterapii przeprowadziły współpracujące zespoły lekarzy, fizyków i techników ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Collegium Medicum UJ, Instytutu Fizyki Jądrowej PAN i Centrum Onkologii w Krakowie.
Zaletą wdrożonej w Krakowie metody jest niezwykła, nieosiągalna innymi metodami precyzja napromieniania, sięgająca ułamka milimetra. Wiązka protonów poruszająca się z prędkością ok. 100 000 km/s wnika w oko pacjenta, zatrzymuje się dokładnie w planowanym miejscu i niszczy komórki nowotworowe. Wiązka protonów oszczędza tkanki znajdujące się na drodze do guza, a swoją niszczącą energię przekazuje głównie w obszarze występowania nowotworu. W przeciwieństwie do innych metod leczenia pozwala na zachowanie wzroku.
Jak informowały przed zabiegami władze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, operacje zostały przeprowadzone w trybie tzw. eksperymentu medycznego, ponieważ w katalogu świadczeń medycznych nie ma jeszcze takiej procedury jak radioterapia protonowa. Ośrodek otrzymał zgodę na przeprowadzenie 20 takich operacji. Ich koszt szacowany jest na 2 mln zł; kosztami podzieli się szpital i IFJ PAN.
W ocenie szpitala, ośrodek radioterapii protonowej byłby w stanie zaspokoić potrzeby w zakresie radioterapii protonowej nowotworów gałki ocznej wszystkich pacjentów z Polski wymagających tego typu leczenia (do 100 do 150 przypadków rocznie). Stanowić on będzie równocześnie ośrodek badawczo-szkoleniowy dla specjalistów.
Leczony u dwojga pierwszych pacjentów czerniak błony naczyniowej oka jest najbardziej złośliwym nowotworem wewnątrzgałkowym, rozwijającym się zwykle po 40. roku życia, choć coraz częściej notuje się przypadki czerniaka u ludzi młodszych. Szacuje się, że w Polsce występuje rocznie 200 przypadków nowych zachorowań na ten nowotwór. Nieleczony czerniak oka prowadzi do przerzutów – najczęściej do wątroby, płuc, skóry, tkanki podskórnej – powodujących zgon.
Informacje o przebiegu zabiegów u dwójki pacjentów oraz o planach rozwoju radioterapii protonowej w Polsce zostaną podane podczas konferencji prasowej w IFJ PAN 4 marca.
Stanowisko radioterapii wraz z systemami formowania i dozymetrii wiązki protonów zostało skonstruowane przez fizyków, inżynierów i informatyków z IFJ PAN i jednostek współpracujących. W projekcie uczestniczyli też fizycy i lekarze z Uniwersytetu Charite w Berlinie oraz fizycy ze Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej.
Na terenie IFJ PAN powstanie w ciągu najbliższych czterech lat centrum badawcze i terapeutyczne wyposażone w najnowocześniejsze urządzenia fizyki jądrowej za ok. 200 mln zł. Ośrodek ten zostanie wyposażony m.in. w cyklotron i stanowisko typu gantry, umożliwiające niezwykle precyzyjne napromienianie guzów nowotworowych w dowolnej lokalizacji ciała pacjenta.
Projekt jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka lata 2007-2013 Priorytet 2 Infrastruktura sfery B+R, Działanie 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym.
Autor: Źródło: PAP Nauka w Polsce