Niegdyś dworzec kolejowy był sercem miasta. On pierwszy tętnił życiem, a przyjeżdżające do miasta osoby niczym krwiobieg rozchodziły się po całym terenie Winnego Grodu. Dawny zielonogórski dworzec wyglądał zupełnie inaczej niż ten obecny. Dziś nie istnieje, jednak nic straconego…
…wystarczy uruchomić wehikuł czasu, a właściwie wsiąść do pociągu, nie byle jakiego lub auta i pojechać na wycieczkę w dolnośląskie. Ale od początku.
Zielona Góra pod koniec XIX wieku była jednym z nielicznych miast na Śląsku, które nie posiadało połączeń kolejowych. Do miasta można było dostać się tylko w inny sposób. W 1870 roku wybuchła wojna prusko-francuska, a kiedy Prusy zwyciężyły otrzymały ogromne kontrybucje wojenne, które zostały przeznaczone m. in. na rozwój infrastruktury kolejowej. Nasze miasto wówczas skorzystało. Już w 1871 roku wybudowano pierwsze zabudowania dworcowe, w tym dworzec, a przez miasto przebiegała trasa z Głogowa do Gubina.
Nowy dworzec został wzniesiony w dość odległych od centrum miasta terenach. Wybudowano go z cegieł, z których wykonano wszelkie zdobienia architektoniczne. Wejście do budynku znajdowało się pośrodku, pomiędzy dwoma ryzalitami, nad którym górował okrągły biały zegar. Nowy dworzec posiadał na dole kasy sprzedażowe, poczekalnie oraz wydzielono specjalne miejsce nawet dla lokalu gastronomicznego. Drewniana wielospadowa konstrukcja dachu była kryta papą. Moim skromnym zdaniem (wiem, jestem nieobiektywny, bo podoba mi się wszystko co zielonogórskie) był on jednym z ciekawszych budynków dworcowych na Śląsku w miastach o podobnej wielkości. Spełniał swoją role nieprzerwanie do lat 60. XX wieku, kiedy to ówczesnym władzom przestał się podobać, bo był „niereprezentacyjny i zbyt mały na potrzeby miasta” wojewódzkiego. No i był niemiecki – przedwojenny… Został wyburzony, a w jego miejsce wzniesiono nowy (nowy dworzec opisywałem w innym z odcinków mojego cyklu).
Wielu zielonogórzan nie może przeboleć jego wyburzenia, bo to był naprawdę ładny budynek. Jest jednak rozwiązanie, aby przenieść się wspomnieniami, kiedy dawny dworzec istniał w naszym mieście. W województwie dolnośląskim, niecałe 90 km, od Zielonej Góry znajduje się praktycznie bliźniaczy budynek dworcowy.
Jest on w niewielkiej miejscowości o nazwie Gwizdanów, ale nazywa się Rudna-Gwizdanów (dawniej Raudten). Został wybudowany w tym samym roku, co nasz zielonogórski, czyli w 1871. Nie jestem jego odkrywcą, ale pewnego dnia, pomyślałem, że KOLEJ na „Nieznaną Zieloną Górę” w dolnośląskim! Wsiadłem w auto i specjalnie dla tego dworca się tam udałem. Oczywiście z pocztówkami. Co się okazało? Wyglądem, położeniem pomieszczeń, ułożeniem cegieł, a nawet zdobieniami jest identyczny z naszym. Różni się prawdę mówiąc szczegółami, które niewprawne oko nawet nie zauważy. Aż chciałoby się krzyknąć „ODDAJCIE NASZ DWORZEC”. Zresztą zobaczcie sami.
Źródła:
-opracowania i zbiory własne;
-artykuły archiwalne „Gazety Zielonogórskiej”, „Gazety Lubuskiej”;
-H. Schmidt, „Geschichte der Stadt Grünberg, Schles”, Grünberg 1922;
-G. Biszczanik, „Wczoraj Grunberg dziś Zielona Góra”, Zielona Góra 2021, Wydawnictwo Majus, Stowarzyszenie Forum Art
-Odrzańska Magistrala Kolejowa – http://kolej/artykuly,wyswietl,7, Informacje_ogolne_Odrzanska_Magistrala_Kolejowa.html
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
