Jednym z najpopularniejszych sportów na świecie jest piłka nożna. W każdym mieście i wsi znajduje się mniejszy lub większy klub piłkarski mający swoich fanatycznych kibiców. Dziś w Zielonej Górze piłka nożna zdecydowanie ustępuje koszykówce i żużlowi, a Lechia Zielona Góra od kilkunastu lat nie gra na szczeblu centralnym. Zastanawialiście się jednak jak z piłką nożną było w przedwojennym mieście?
Na samym początku warto zaznaczyć, że przed wojną piłka nożna nie cieszyła się taką popularnością jak obecnie. Zdecydowanie popularniejsze w Grünbergu były wyścigi rowerowe, motocyklowe, akrobatyka, a nawet… gra w kręgle. Niemniej jednak w mieście działało kilka klubów piłkarskich.
Najstarszym klubem był założony w 1909 roku FC Wacker Grünberg (barwy biało-żółte). Zrzeszał on sporą ilość młodych mężczyzn, chcących spędzać wolny czas z piłką przy nodze. Sport ten zyskiwał na popularności, dlatego też w 1912 roku powstała sekcja piłki nożnej „Freie Turnerschaft Grünberg F.V.”, a zaledwie rok później w mieście pojawiają się dwa nowe kluby FC Preussen Grünberg (barwy klubowe biało-czarne) oraz FC Grünberg (barwy biało-zielone).
Wybuch I wojny światowej zahamował rozwój sportu w mieście, a większość piłkarzy została wcielona do armii. Kluby jednak nie zaprzestały swojej działalności. Po zakończeniu Wielkiej Wojny w 1919 roku powstał nowy klub „Der Fussballverein „Persia”, a w 1920 roku powołano w mieście Związek Piłkarski. Oprócz tych klubów warto zaznaczyć, że sekcja piłki nożnej działała także przy Polizei Sport Verein (PSV), w której grali grünberscy stróże prawa.
Niestety wszystkie wymienione kluby opierając się na miłośnikach i amatorach nie osiągały sukcesów na arenach piłkarskich ówczesnych Niemiec. Dlatego też w 1922 roku postanowiono w mieście utworzyć jeden silny klub mogący zaistnieć na piłkarskich stadionach Śląska. Do rozmów zaproszono trzy najstarsze kluby. W wyniku przeprowadzonych rozmów postanowiono połączyć siły i stworzyć nowy silny klub o nazwie Vereinigten Grünberger Sportfreunde (w skrócie VGS Grünberg). Jako barwy klubowe ustalono zielony i żółty, jednak piłkarze grali w strojach biało-czarnych. Fuzja przyniosła oczekiwane skutki – tworząc nową siłę. Nowy klub jako jeden z nielicznych na Śląsku posiadał… sekcję żeńską, która z powodzeniem ogrywała drużyny męskie. W 1932 roku grünberscy piłkarze wywalczyli wicemistrzostwo Dolnego Śląska oraz awans do finału mistrzostw południowo-wschodnich Niemiec ulegając tylko VfB Liegnitz (Legnica). Były to jednak słodkie gorzkiego początki. Klub osiągając taki sukces w następnym roku osłabiony brakiem podstawowych graczy, podkupionych przez silniejsze śląskie drużyny, nie zakwalifikował się do Gauligi Schlesien, spadł do dolnośląskiej ligi okręgowej, aby w sezonie 1937/38 osiągnąć piłkarskie dno – dolnośląską III ligę okręgową, z której się już nie wydostał. Klub rozwiązano w 1945 roku po zakończeniu II wojny światowej.
Zastanawiacie się, gdzie ww. drużyny grały swoje mecze? W mieście było kilka stadionów piłkarskich, a ich lokalizacja zapewne Was zaskoczy. Największe stadiony piłkarskie były zlokalizowane przy dzisiejszych ul. Wrocławskiej (stadion żużlowy), ul. Wyspiańskiego (stadion UZ), ul. Sulechowskiej (lekkoatletyczny stadion Lechii). Do ciekawiej położonych, ale już nieistniejących boisk piłkarskich należy zaliczyć te przy dawnym dworcu kolejki zielonogórsko-szprotawskiej przy ul. Jaskółczej, na pl. Słowiańskim (powstało w 1926 roku) oraz przy ul. Towarowej (dawnej ul. Winogradu). Tu odbywało się piłkarskie życie miasta. Piłka nożna bardzo szybko odrodziła się w mieście po zakończeniu II wojny światowej, ale to historia na całkowicie inny odcinek.
Źródła:
-opracowania i zbiory własne oraz osób prywatnych, MZL;
-archiwalne numery Grünberger Wochenblatt;
-Deutschen Fußball-Archiv, www.f-archiv. De;
-M. Tomao, „Fußball in Schlesien 1900/01 – 1932/33. Deutscher Sportclub für Fußballstatistiken e. V.”, Kassel 2007;
-J. Zelek, „Historia oraz perspektywy rozwoju bazy sportowo-rekreacyjnej w Zielonej Górze”, Zielona Góra 2003.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
