W niedalekiej odległości od ratusza znajduje się serce naszej uczelni – rektorat Uniwersytetu Zielonogórskiego. Okazały budynek z mnóstwem detali architektonicznych zdecydowanie wyróżnia się na tle sąsiadujących kamienic. Dziś trudno nawet sobie wyobrazić, że wcześniej były tam ogrody, a edukacyjnego charakteru miejsce nabrało z czasem.
Pierwsze informacje źródłowe, dotyczące posesji przy dzisiejszej ul. Licealnej, pochodzą z 1618 r. Był to teren pełniący funkcje ogrodu, należący do parafii św. Jadwigi Śląskiej. Widać to na planie miasta z XVIII w.
Od 1749 r. w mieście zaczęło obowiązywać prawo, na mocy którego niezabudowane tereny będące w granicach miasta mogą zostać nieodpłatnie przekazane osobie, która zadeklaruje tam budowę domu, jeśli właściciel działki nie chce lub nie może sam jej zabudować. Z tego prawa skorzystał w 1850 r. ówczesny burmistrz Grünbergu – Christoph Kauffmann, który na tym terenie postawił trzykondygnacyjny dom.
W 1909 r. podjęto decyzję, by dawny dom Kauffmanna rozbudować i przystosować go dla pierwszego miejskiego liceum dla dziewcząt.
Projekt architektoniczny wykonał miejscowy architekt Richard Kinzel. Na parterze budynku umieścił salę gimnastyczną i aulę, pokój nauczycielski, pokój przełożonej szkoły, szatnię i dwie klasy mogące pomieścić w sumie 100 uczennic. Na pietrze ulokowane zostały trzy klasy, gdzie łącznie mogło się uczyć 126 dziewcząt. Znalazło się także miejsce na szatnie, pokój z pomocami dydaktycznymi oraz pokój przygotowawczy. Na drugim piętrze zaprojektowano salę śpiewu, pracownie rysunku oraz pięć klas. Nauczyciele mieli do dyspozycji bibliotekę, pracownię biologiczną, fizykochemiczną oraz geograficzną. Co ciekawe, budynek został wyposażony w nowoczesny system ogrzewania! Oficjalne otwarcie szkoły nastąpiło 01.10.1911 r.
W 1927 r. władze miasta postanowiły przekształcić szkołę w liceum wyższe (Oberlyzeum). Zgoda od władz ministerialnych została uzyskana w marcu 1928 r. Wówczas budynek przeszedł gruntowną przebudowę, a za projekt odpowiedzialny był Albert Ribbeck. Wszelkie niezbędne pozwolenia Policja Budowlana wydała 06.08.1928 r. W nowo planowanej dobudówce miał znaleźć się pokój dyrektora, biblioteka nauczycielska oraz dwie klasy. Na pierwszym piętrze rozlokowano cztery pomieszczenia lekcyjne. Wybudowano także drugą w mieście, niezwykle nowoczesną, salę gimnastyczną zlokalizowaną w pseudoryzalicie, która pełniła także funkcję auli. W piwnicy zorganizowano salę łazienną z prysznicami, ciemnię fotograficzną, szatnię i pomieszczenia gospodarcze. W wyniku rozbudowy korpus budynku wydłużył się o trzy osie oraz o pseudoryzalit, w którym umieszczono aulę. Rozbudowy szkoły podjął się zielonogórski przedsiębiorca Herman Jäkel, a nadzór nad przedsięwzięciem sprawował berliński architekt Johanes Rosenthal. Wszystkie prace dotyczące dobudówki ukończono w sierpniu 1929 r., a uroczyste otwarcie nastąpiło 29.08.1929 r.
Budynek został zwrócony fasadą w stronę dzisiejszej ul. Licealnej, a elewacja tylna skierowana jest na dzisiejszą al. Konstytucji 3 Maja. Budynek był murowany z cegły, otynkowany, trzykondygnacyjny, podpiwniczony, wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta o wymiarach 32,6 x 17,1 m. Bryłę urozmaicały narożne ryzality pozorne oraz ryzalit na osi elewacji południowej. Ryzality pozorne w narożnikach zostały przykryte osobnymi dwuspadowymi dachami naczółkowymi, zaś elewacje ponadto zostały podkreślone wysokim cokołem i znajdującymi się w nich oknami piwnicznymi. Parterowe okna zamknięto łukami odcinkowymi i obramowano prostymi opaskami. Podziały horyzontalne podkreślał prosty pas gzymsu między drugą i trzecią kondygnacją oraz gzyms wieńczący.
Po zakończeniu II wojny światowej, we wrześniu 1946 r., do budynku przeniesiono gimnazjum oraz liceum z pl. Słowiańskiego. Następnie utworzono w nim szkołę podstawową im. Władysława Broniewskiego, która istniała do 2004 r. W dalszej kolejności w budynku mieściło się Policealne Studium Kształcenia Kadr. Obecnie stanowi on własność Uniwersytetu Zielonogórskiego, a swoją siedzibę mają tutaj władze uczelni oraz część administracji. W sali Senatu Uniwersyteckiego znajdującej się na parterze eksponowane są insygnia władz rektorskich oraz portrety rektorów.
Za udostępnienie pomieszczeń serdeczne podziękowania dla Pani Ewy Sapeńko.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, filokartysta, znawca dziejów Zielonej Góry
