Coraz więcej naszych sąsiadów z za wschodniej granicy przyjeżdża do pracy w Polsce. Jest to skutkiem zarówno sytuacji politycznej, jak i ekonomicznej na Ukrainie. Osoby zatrudnione legalnie powinny w większości posiadać pozwolenie na pracę (z odpowiednimi wyjątkami określonymi przepisami), natomiast pracodawcy zobowiązani są odpowiednio zakwalifikować, obliczyć oraz odprowadzać podatki do organów skarbowych. W jaki sposób określić właściwość organów podatkowych oraz rozliczyć pracowników z Ukrainy?
Rezydencja podatkowa – podstawą określenia obowiązku podatkowego w Polsce
Dla oceny, gdzie należy odprowadzać podatki – czy w Polsce czy na Ukrainie, z perspektywy polskich przepisów, należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Określa ona tak zwany nieograniczony oraz ograniczony obowiązek podatkowy, gdzie:
- Nieograniczony obowiązek podatkowy – dotyczy osób fizycznych, mających miejsce zamieszkania w Polsce (bez względu na miejsce położenia źródeł uzyskiwanych przychodów);
- Ograniczony obowiązek podatkowy – dotyczy osób fizycznych, które nie mają co prawda miejsca zamieszkania w Polsce, jednak osiągają tutaj dochody i w ich zakresie i granicach podlegają obowiązkom podatkowym.
Kluczowym więc, okazuje się określenie miejsca zamieszkania danego podatnika. Czy znajduje się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej czy nie. W tym celu, należy zweryfikować dwa kryteria:
- Czas zamieszkiwania na terenie Polski – jeżeli dana osoba fizyczna przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym, uznaje się, że ma miejsce zamieszkania w Polsce;
- Miejsce położenia ośrodka interesów życiowych – w przypadku, jeżeli dana osoba posiada ośrodek interesów życiowych, rozumiany jako centrum życiowych i zawodowych interesów, uwzględniając związki rodzinne, osobiste, ekonomiczne, działalność zawodową, polityczną i kulturalną, uznaje się, że ma miejsce zamieszkania w Polsce.
Rodzaj umowy – wpływ obywatelstwa na obowiązki podatkowe
W dużym uproszczeniu, z zasady odprowadzania podatków za cudzoziemców, w wielu aspektach nie różnią się od odprowadzania podatków za obywateli. Tutaj np. w przypadku umowy o pracę, pracodawca będzie odprowadzać podatki za cudzoziemca tak samo, jak odprowadzałby za pracownika krajowego. W przypadku umów cywilnoprawnych, kluczowa będzie kwestia opisanej wyżej rezydencji podatkowej. Generalna zasada zatrudniania cudzoziemców w Polsce, określa konieczność posiadania zezwolenia na pracę, które jest jednak wyłączone w określonych przypadkach (tak zwany tryb uproszczony), które mogą dotyczyć właśnie obywateli Ukrainy. By skorzystać z tych możliwości, należy wypełnić jednak szereg warunków – związanych z okresem wykonywania pracy, rejestracji zamiaru powierzenia pracy, formy umowy itp.
Podsumowanie – najważniejsze aspekty podatkowe zatrudniania pracowników z Ukrainy
Dla prawidłowego określenia obowiązków PIT dla Ukraińca, najważniejsze będzie więc wskazanie: po pierwsze rodzaju umowy jaka łączy strony (umowa cywilnoprawna lub umowa o pracę), a następnie wskazanie posiadanie statusu rezydenta lub jego braku. W zależności od dwóch powyższych, różnie kształtować się będą zarówno obowiązki pracownika cudzoziemca jak i jego pracodawcy lub zleceniodawcy.