Minął ponad rok od odkrycia fal grawitacyjnych. Jednocześnie 11 lutego 2016 roku m.in. w USA, Polsce i Włoszech ogłoszono, że zarejestrowane fale grawitacyjne zostały wyemitowane w wyniku zderzenia się dwóch czarnych dziur i powstania jednej wirującej czarnej dziury o masie 62 mas Słońca. Kosmiczna katastrofa miała miejsce ponad miliard lat temu.
O badaniach przez długi czas było cicho, a naukowcy musieli upewniać się licznymi testami i obliczeniami, że zaobserwowane przez nich zjawisko zostało wywołane danym wydarzeniem i jednocześnie spowodowało, że badacze mogli potwierdzić istnienie fal grawitacyjnych. Wśród polskich naukowców, którzy brali udział w odkryciu fal grawitacyjnych była również profesor Dorota Gondek-Rosińska, członek międzynarodowego zespołu Virgo-LIGO, która z Uniwersytetem Zielonogórskim związana jest od 2005 roku. Po wielu sukcesach zawodowych, pracy w Polskiej Akademii Nauk, czy też w ośrodkach badawczych we Francji i Hiszpanii przez blisko 10 lat, powróciła do
Polski by stworzyć na Uniwersytecie Zielonogórskim zespół naukowy badający astrofizyczne źródła fal grawitacyjnych. Było to możliwe dzięki konkursowi Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej na nowatorski projekt w dziedzinie astrofizyki, który dawał szansę na zbudowanie zespołu badawczego oraz zaplecza naukowo-badawczego. Profesor Dorota Gondek-Rosińska wygrała w rywalizacji, a naszą uczelnię wybrała dzięki m.in. profesorowi Gilowi.
– Myślałam – czemu nie spróbować? Nadarzyła się okazja abyśmy, my polscy uczeni mogli prowadzić w Polsce fundamentalne badania nad falami grawitacyjnymi. Wystartowałam w konkursie „FOCUS” Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej i wygrałam. Na miejsce realizacji projektu mogłam wybrać dowolny instytut naukowy w Polsce, ale to co ściągnęło mnie do Zielonej Góry, to postać profesora Janusza Gila. Znałam go z wcześniejszych konferencji, z jego osiągnięć naukowych i otwarcia na nowe pomysły. Dodatkowo w Instytucie Astronomii działał mocny zespół, stworzony przez profesora Gila, pracujący nad pulsarami. Wybrałam Uniwersytet Zielonogórski, bo wiedziałam, że będę miała duże wsparcie z jego strony. Z Uniwersytetem Zielonogórskim jestem związana od 2005 roku, natomiast badania naukowe nad falami grawitacyjnymi zaczęłam prowadzić na Uniwersytecie w roku 2007. Dzięki subsydium FNP mogłam ufundować stypendia doktoranckie oraz zbudować klaster komputerowy przeznaczony do naszych obliczeń. – mówiła profesor Dorota Gondek-Rosińska.
Według wielu badaczy odkrycie istnienia fal grawitacyjnych jest jednym z największych, o ile nie największym osiągnięciem ostatnich 100 lat. Dlatego też istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że któryś z naukowców, którzy pracowali nad odkryciem fal grawitacyjnych, otrzyma nagrodę Nobla. Nagrody dla prowadzących projekt naukowców to jedno, ale także profesor Gondek-Rosińska z zielonogórskiej uczelni mogła nagrodzić doktorantów, którzy w ramach projektu współpracowali z nią przy badaniach. Okazuje się, że nasz ośrodek i studenci byli bardzo dobrze przygotowani do pracy w tych ważnych badaniach.
– W moim zespole pracuje obecnie kilkoro doktorantów z Zielonej Góry. Na Uniwersytecie Zielonogórskim prowadzony był przez wiele lat kierunek astronomia komputerowa. Nasi studenci mieli duże doświadczenie nie tylko w astrofizyce, w astrofizyce obiektów zwartych takich jak czarne dziury czy gwiazdy neutronowe, ale również byli bardzo dobrze przygotowani do programowania i analizy obliczeń numerycznym – to podstawa we współczesnej astrofizyce. Absolwenci naszej uczelni sprawdzili się, tworząc pod moim kierunkiem, zaawansowane programy, w których rozwiązuje się równania ogólnej teorii względności, w celu zrozumienia natury astrofizycznych źródeł fal grawitacyjnych. W zeszłym roku jedna osoba z mojego zespołu uzyskała tytuł doktora na UZ, a trzy kolejne w tym roku będą bronić swoich prac. Wszystkie badania są nowatorskie, na najwyższym poziomie naukowym i prowadzone we współpracy z naukowcami z różnych ośrodków, m.in. z Francji, Hiszpanii, Grecji, Niemiec. – dodaje profesor.
Dorota Gondek-Rosińska jest członkiem zespołu polskich uczonych Virgo -POLGRAW analizujących dane gromadzone przez międzynarodowe detektory fal grawitacyjnych LIGO i Virgo. Więcej informacji o badaniach fal grawitacyjnych, tego jak Uniwersytet Zielonogórski został wmieszany w światowej klasy odkrycia i jak Dorota Gondek-Rosińska dotarła na nasza uczelnię – usłyszycie w zapisie całej audycji Godzina Rektorska.