Ponad dwadzieścia lat temu zniknęła z oczu zielonogórzan, choć nawiązywała do nieskończoności i miała trwać wiecznie. Plany były jednak inne, nie przetrwała rozwoju miasta i choć dalej trwa, to w zupełnie innym miejscu niż pierwotnie zakładano. “Nieskończoność”.
Z okazji 800-700-lecia Zielonej Góry w mieście pojawiła się rzeźba “Generacje” autorstwa Oskara Zięty, która, jak to sztuka, w mieszkańcach wzbudziła różne odczucia. Jedni ją uwielbiają, drudzy nie rozumieją całkowicie jej przesłania.
Nie inaczej było w latach 70. XX wieku. Powstawały nowe osiedla i ulice, a miasto bardzo mocno się rozwijało. Wówczas artyści mieli miejsce do popisu i bardzo mocno zaznaczali swoją obecność. W wielu miejscach pojawiały się rzeźby, które były pokłosiem dwóch wydarzeń artystycznych. Jednym z nich była wystawa “Moje Miasto. Propozycje i impresje”. Podczas niej zaprezentowano szerokiemu gronu propozycje rzeźb oraz pomników, które mogłoby stanąć w zielonogórskim krajobrazie miejskim. Rezultatem tej wystawy była m. in. rzeźba autorstwa Jana Pałki, która była inspirowana wstęgą Mobiusa i nazwana “Nieskończoność”.
Kiedy spłonął popularny w mieście “Dom Chleba” pojawił się spory i niezagospodarowany plac, na którym w dość szybkim czasie pojawiła się instalacja artystyczna – tzw. “rury”, we wnętrzu, których znajdowały się zdjęcia przodowników pracy. To było doskonałe miejsce do powstania tam dodatkowej i nowej, jakże oryginalnej rzeźby autorstwa Jana Pałki.
Betonowa rzeźba na stalowej konstrukcji była tworzona na miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się nowy budynek Filharmonii Zielonogórskiej. Patrząc na dawne zdjęcia wykonane przez Zbigniewa Rajchego była to dość żmudna oraz czasochłonna praca, ze względu, że stalowa konstrukcja musiała na miejscu być wypełniana betonem. Jakże prosta technika wykonania, a zarazem zdecydowanie trwalsza niż ceramika gozdnicka, która w dość szybkim czasie ulegała degradacji.
Została zrealizowana w 1980 roku i pierwotnie była częścią miejskiego niewielkiego wodotrysku. Miała z niej nawet tryskać woda. Pomysł nawet został tymczasowo zrealizowany, ale… jakoś się nie przyjął. Fontanna przestała istnieć bardzo szybko, ale zainstalowana wewnątrz rzeźba w dalszym ciągu trwała i była charakterystycznym punktem na mapie miasta. Pojawiała się bardzo często na pocztówkach. Wielu mieszkańców nie znając prawdziwej nazwy dzieła nazywała ją “pomnikiem klucza wiolinowego”, myśląc, iż nawiązuje do pobliskiego budynku Filharmonii Zielonogórskiej.
Kiedy przyszły ogromne zmiany na placu Powstańców Wielkopolskich i budynek Filharmonii Zielonogórskiej zaczął się rozbudowywać, to dla “Nieskończoności” zakończył sie pozytywny czas. W 2004 roku najpierw została “obalona” i przez kilka tygodni leżała na placu budowy. Później zniknęła i w wielu publikacjach o mieście zaznaczano, że “nie istnieje” zakładając, że została zniszczona. Jak się okazuje “Nieskończoność”, zgodnie ze swoją nazwą, dalej trwa. Wprawdzie nie znajduje się w miejscu, gdzie jest widoczna i eksponowana, ale w dalszym ciągu jest w Zielonej Górze.
Obecnie rzeźba Jana Pałki „przechowywana” jest na placu przy siedzibie Zakładu Gospodarki Komunalnej w Zielonej Górze przy ul. Zjednoczenia. Jednak wielka szkoda, że nagrodzone dzieło nie znalazło miejsca na jakimś zielonogórskim skwerze, bo wówczas “Nieskończoność” mogłaby dalej nieskończenie trwać w miejskiej tkance i przykuwać wzrok mieszkańców i turystów. Niestety nie znaleziono dla niej dotychczas odpowiedniego miejsca, mimo pomysłów na jej ulokowanie.
Źródła:
-opracowania i zbiory własne;
– archiwalne numery i artykuły “Gazety Zielonogórskiej”, “Gazety Lubuskiej” – różnych autorów;
-I. Myszkiewicz, „Signum Temporis. Zielonogórskie Pomniki i rzeźby plenerowe”, Zielona Góra 2015;
-R. Zaradny, „Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945-1975”, Zielona Góra 2009;
-zbiory Archiwum Państwowe w Zielonej Górze; Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze;
-fotografie autorstwa A. Skowrońskiej, Z. Rajchego, własne.
Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, regionalista, znawca dziejów Zielonej Góry
