– Podczas polskiej prezydencji w komunikacie o modernizacji uniwersytetów w Europie opisaliśmy jak należy reformować uczelnie przyszłości. Polskie reformy spotkały się w Europie z dużym uznaniem. Obecnie proponowane zmiany są ich kontynuacją i dopełnieniem – mówi prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego.
Cele proponowanych zmian to lepsze kształcenie studentów, zwiększenie ich szans na rynku pracy oraz podniesienie poziomu i pozycji polskiej nauki na świecie. Dzięki proponowanym zmianom zyskają studenci i kandydaci na studia: ukrócone zostaną praktyki uczelni, które łamią prawo, zwłaszcza prawa studentów. Już w maju 2013 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosi Listę Ostrzeżeń – wykaz uczelni i wydziałów, których działania są bezprawne lub budzą wątpliwości. Będzie to cenne źródło informacji dla maturzystów, ale i studentów planujących kontynuację nauki. 10 proc. najlepszych maturzystów będzie mogło – na podstawie wyników uzyskanych w procesie rekrutacji na studia – otrzymywać stypendia już od pierwszego roku studiów. Wyższą jakość kształcenia oraz wzmocnienie szans studentów i absolwentów na rynku pracy zagwarantuje podział na uczelnie badawcze i zawodowe, gdzie na kierunkach praktycznych będą obowiązkowe trzymiesięczne praktyki. Na uczelnie zostanie także nałożony obowiązek sprawdzania prac w systemie antyplagiatowym.
Proponowane zmiany spowodują ułatwienie dostępu do szkolnictwa wyższego, w ramach procesu uczenia się przez całe życie, osobom powyżej 25. roku życia. Obecnie w Polsce tylko 5 proc. z nich nadal się kształci. Nowy system potwierdzania posiadanych przez nich kompetencji zdobytych poza systemem szkolnictwa wyższego, a więc np. uzyskanych w procesie samodoskonalenia, wykonywania pracy zawodowej, uczestnictwa w kursach i szkoleniach, spowoduje otwarcie się uczelni na nowe grupy społeczne. To trend obowiązujący dziś w całej Unii Europejskiej.
Nowelizacja ustawy o zasadach finansowania nauki oznacza przyspieszenie konsolidacji i restrukturyzacji jednostek, dzięki czemu staną się silniejsze. Wzmacnianie potencjału jednostek posiadających dużą infrastrukturę badawczą, zgodnie z nakreśloną Polską Mapą Drogową Infrastruktury Badawczej, będzie dla państwa sprawą priorytetową.
– Musimy rozwijać szerokie, systemowe wsparcie dla najlepszych studentów, naukowców, uczelni i instytutów badawczych, by mogli dognić światową czołówkę – podkreśla prof. Barbara Kudrycka.
Ministerstwo zamierza konsekwentnie wspierać wyróżniające się jednostki naukowe, m.in. poprzez wzmacnianie mechanizmów projakościowych w systemie finansowania. Niezbędne są też zmiany w przyznawaniu środków na promocję polskiej nauki. Nowe regulacje spowodują m.in. możliwość intensywniejszego wspierania działalności towarzystw naukowych i fundacji działających na rzecz nauki, a także instytucji kultury, prowadzących działalność upowszechniającą naukę. Wyniki pracy polskich naukowców, wynalazki, dorobek polskiej nauki mają być szerzej nagłaśniane, a informacja o wydatkowaniu pieniędzy na naukę jawna.
Przewidywane jest też wprowadzenie znacznych ułatwień dla osób rozpoczynających kariery naukowe. Zmieniona zostanie definicja młodego naukowca. Ograniczenie wiekiem (do 35 lat) zostanie zastąpione okresem, jaki upłynął od uzyskania stopnia naukowego doktora, czyli pięciu lat. Do tego czasu nie będą wliczane urlopy macierzyńskie i wychowawcze udzielane na zasadach określonych w Kodeksie pracy.
Autor: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego